Чөмчүүк саастаах оҕону хомуска уһуйуу

(методика)

       Кыра оҕону 5-7сааһыгар диэри хомуска уһуйар сөптөөх. Бу сааһыгар оҕо билэ-көрө, үтүктэ сатыыр. Хомус тус инструмент буоларын быһыытынан хас биирдии уһуйаан иитиллээччититтэн ирдэнэр. Нам улууһугар республикаҕа биллэр хомус уустара бааллара кыһалҕаны чэпчэтэр. Хомус булуутугар, таҥас-сап тигиитигэр төрөттүтү кытта үлэ утумнаахтык барар. Оҕону хомуска дьарыктыырга төрөппүт, оҕо баҕата учуоттанар, тииһии сылдьар оҕо дьарыктаммат. Бары боппуруос быһаарыллыбытын кэннэ уһуйаан үлэтин саҕалыыр.

         1. Хомус тутулун билиһиннэрии (биһилэхтээх, сыҥаахтаах, тыллаах, чыычаахтаах, тимир, тиискэ ууран оонньонор тус инструмент, хомус гигиената)

         2. Хомустуурга туттан туруу (ыгдайбакка, көнөтүк туран, тоҕоно5у өрө тардан, холкутук туттан)

         3. Тыыныыга үлэ (илиини искэ ууран, муннунан салгыны тардан, ытыска үрэн бытааннык төптөрү таһаарыы, илиини искэ ууран, муннунан салгыны тардан, айаҕынан кылгас кылгастык таһаарыы.

         4. Артикуляцияҕа үлэ (ии-уу, ии-уу, уу-оо, уу-оо, тылынан уоһу төгүрүччү төптөрү таары салбаныы, тылы уҥа-хаҥас хамсатыы *тик-так, тик-так*, ай-ай, эй-эй)

         5. Эрчиллии ( санныны ыгдаҥнатыы, төбөнү уҥа-хаҥас эргитии, тоҕонох, бэгэччэх, тарбах сүһүөхтэригэр үлэ)

         6. Салгыҥҥа оонньооһун (уҥа илии ыйар тарбаҕынан, бэгэччэги хамсатан, иэдэһи таарыйан: ии-ии, ээ-ээ, уу-уу, оо-оо, биэ-биэ-биэ, быа-быа-быа, дорҕооннору таһаарыы)

         7. Хомуһу тарда үөрэнии (хомуһу сөпкө тутан үөрэппит дорҕоону таһаарыы)

         8. Боростуой вариацияны оонньуу үөрэнии:

биэ-биэ-биэ, биэ-биэ-биэ,

биэ-биэ-биэ даа биэ-биэ-биэ,

хор-хор-хор, хор-хор-хор,

хор-хор-хор даа хор-хор-хор,

биэ-биэ-биэ, биэ-биэ-биэ,

биэ-биэ-биэ даа биэ-биэ-биэ,

       дьур-дьур-дьур, дьур-дьур-дьур,

дьур-дьур-дьур даа дьур-дьур-дьур,

ии-ии-ии-ии-ии-ии-ии

                                               ээ-ээ-ээ-ээ-ээ-ээ-ээ

уу-уу-уу-уу-уу-уу-уу

оо-оо-оо-оо-оо-оо-оо

       9.Сахсыйар инструменнары дьүөрэлээһин (күпсүүр, ынах муоһа)

       10. Вариацияны уустугурдуу:

Һыт-тыа, һыт-тыа сырдык күммүт,

Һыт-тыа, һыт-тыа күммүт тыкпыт,

Һыт-тыа, һыт-тыа ыраас уотун,

Һыт-тыа, һыт-тыа уотун ыспыт.

Дьэ-һээ-һээ-һээ, бо-һоо-һоо-һоо Чэлгийээнэ эбэҕэ,

Дьэ-һээ-һээ-һээ, бо-һоо-һоо-һоо тиийэн кэлэр киэһэҕэ,

Дьэ-һээ-һээ-һээ, бо-һоо-һоо-һоо дьиэрэҥкэйдии оонньуоҕуҥ,

Дьэ-һээ-һээ-һээ, бо-һоо-һоо-һоо дьиэрэһитэ туойуоҕуҥ.

       11. Хардары таары охсуу, өҥдөҥнөөһүн (дорҕоону хамсаныыны кытта дьүөрэлээһин)

       12. Оһуокай таһаарыы.

       13. Дэгэрэҥ ырыаны доҕуһуоллааһын.

           Чөмчүүк саастаах оҕоҕо хомуһу тардарга үөрэтии бөлөҕүнэн, биирдиилээн барар, ону тэҥэ оҕо оҕоттон түргэнник үөрэнэр диэн кыраҕы этиини сөбүлээн туһанабын.